Krwotok wewnętrzny – czym jest, jakie są jego objawy i przyczyny?

Krwotok to utrata krwi, jej wylew poza nasz układ krążenia. W tej sytuacji dochodzi do wydostania się obfitej ilości krwi na zewnątrz naszego organizmu. Dzieje się tak na skutek przerwania ciągłości ściany danego naczynia, np. żyły. Każdy krwotok może przybrać niebezpieczną postać i doprowadzić do wstrząsu hipowolemicznego zagrażającego życiu. Dlatego powinniśmy potrafić rozróżniać rodzaje krwotoków i potrafić je tamować.

Wyróżniamy trzy krwotoki: zewnętrzne i wewnętrzne, a także mieszane

Z tymi pierwszymi spotykamy się w życiu bardzo często – powstają w wyniku odniesionych ran, skaleczeń, otwartych złamań. Ze względu na rodzaj uszkodzonego naczynia, możemy wyróżnić:

1. Krwotok żylny; Krew wypływa z rany jednostajnie i ma ciemnowiśniowy kolor. Ten krwotok łatwo jest opanować, dzięki niskiemu ciśnieniu w żyłach.
2. Krwotok tętniczy; Krew wypływa z rany zgodnie z rytmem skurczów serca i ma jasnoczerwony kolor. Ten krwotok ciężko jest opanować, gdyż wydostaje się na zewnątrz pod dużym ciśnieniem.
3. Krwotok włośniczkowy; Krew wypływa z łączeń tętnic oraz żył, a jej kolor waha się w zależności od tego, czy wypływa z bliższej odległości od żył, czy od tętnic. Ten krwotok nie jest silny, raczej przybiera formę sączenia się krwi z rany.

Rodzaje ran powodujące krwotok zewnętrzny

Należą do nich:

1. Rany kłute; Przeważnie mają mały zasięg, ale za to są głębokie. Krwawienie raczej nie jest silne, ale to zależy od narzędzia, którym się skaleczyliśmy, lub którym zostaliśmy skaleczeni. Może dojść też niestety do uszkodzeń narządów wewnętrznych przy bardzo głębokich ranach.
2. Rany cięte; Nie są raczej głębokie, ale rozległe (wzdłuż i wszerz), przez co charakteryzują się dosyć obfitym krwawieniem.
3. Rany szarpane; Są to rany, które mają poszarpane brzegi i obficie krwawią. Są też bardzo bolesne, a wynikają z rozciągnięcia tkanek ponad ich wytrzymałość i pęknięć naczyń krwionośnych.
4. Rany miażdżone; Nie są to rany, które obficie krwawią, jednak też są bardzo bolesne. Tkanki są zmiażdżone i stłuczone.

Krwotok mieszany to krwotok, którego źródło jest wewnątrz ciała, lecz krew wypływa na zewnątrz, np. krwotok z nosa.

Rozpoznanie tych dwóch typów nie stanowi zwykle żadnego problemu. Raczej każdy z nas spotkał się z którymś z krwotoków zewnętrznych lub mieszanych w trakcie życia.

Inaczej sprawa wygląda przy krwotoku wewnętrznym, którego symptomy mogą nie być szczególnie widoczne.

Dzięki temu artykułowi dowiesz się, jak powstaje krwotok wewnętrzny, jak go rozpoznać i jak udzielić pierwszej pomocy w takim wypadku.

Co to jest krwotok wewnętrzny?

Krwotok wewnętrzny to niebezpieczny stan dla naszego zdrowia i życia, w którym krew wylewa się gwałtownie, w szybkim tempie i w znacznej ilości z naczyń krwionośnych do przestrzeni ciała. Należy pamiętać, że krwotok to nie to samo co krwawienie, które charakteryzuje się wolnym upływem krwi. Zwykle krwotok wewnętrzny nie przedostaje się na zewnątrz naszego ciała i nie możemy zaobserwować go gołym okiem. (Z wyjątkiem krwi zawartej w wymiocinach lub w stolcu).

Krwotok wewnętrzny sam w sobie nie jest jednostką chorobową, a jedynie objawem. Należy zawsze szybko odnaleźć przyczynę jego powstania. Jeśli nie zostanie udzielona odpowiednia pierwsza pomoc, może dojść do niebezpiecznego wstrząsu hipowolemicznego. Warto co jakiś czas uczęszczać na szkolenia pierwszej pomocy, aby zapobiec takiej sytuacji.

Przyczyny powstania krwotoków wewnętrznych

Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje krwotoków wewnętrznych:

• krwotok wewnątrzczaszkowy,
• krwotok płucny
• oraz krwotok układu pokarmowego.

Jedną z przyczyn powstania krwotoków do przestrzeni ciała są urazy – jest to najczęstszy powód ich wystąpienia. Dotyczy to szczególnie krwotoków wewnątrzczaszkowych, powstających np. w wyniku upadku z wysokości, walki lub wypadku samochodowego. Krwotok wenątrzczaszkowy może pojawić się także na skutek takich dolegliwości, jak np. krwiak podtwardówkowy, krwiak nadtwardówkowy, krwiak podpajęczynówkowy, czy udar mózgu. Czasami jednak dochodzi także do samoistnego pęknięcia jakiegoś dużego naczynia w naszym mózgu. Takie zagrożenie wywołują niektóre choroby, np. cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze.

Przyczynami krwotoku płucnego przeważnie są przewlekłe choroby płuc, najczęściej nowotwory. Jednak inną przyczyną krwotoku mogą być procesy zapalne. Zapalenie oskrzeli i płuc, ale także ropień płuca. Gruźlica również, jednak bardzo rzadko, może być przyczyną krwotoku wewnętrznego płucnego. Na krwotok wewnętrzny płucny najbardziej narażone są osoby palące wyroby tytoniowe.

Krwotok z przewodu pokarmowego jest drugim najczęściej spotykanym krwotokiem wewnętrznym, zaraz po krwotoku wewnątrz-czaszkowym. Krwotok z przewodu pokarmowego dzieli się na krwotok z górnego odcinka oraz na krwotok z dolnego odcinka. Z tym pierwszym mamy do czynienia, gdy źródło krwotoku znajduje się w obrębie przełyku, dwunastnicy, czy żołądka. Z tym drugim mamy do czynienia, podczas gdy źródło krwotoku znajduje się w jelicie grubym lub w jelicie cienkim. Do najczęstszych przyczyn tego rodzaju krwotoku zaliczamy wszelkie zapalenia przewodu pokarmowego. Każda infekcja wirusowa lub bakteryjna bez wyleczenia jej do końca może mieć takie skutki.

Objawy powstania krwotoków wewnętrznych

Nie zawsze jednak objawy będą widoczne od razu. Wiąże się to z tym, że objawy krwotoku i ich nasilenie, zależy przede wszystkim od ilości utraconej krwi.

Pierwsze objawy nie pojawią się w tej samej sekundzie, gdy pierwsza kropla krwi dostanie się w nieodpowiednie miejsce, a dopiero wtedy, gdy pewna określona ilość krwi „przeszkadzająca” naszemu organizmowi się tam pojawi.

Na pewno nie wolno dopuścić do utraty powyżej 40% krwi, gdyż wiąże się to z dużym ryzykiem zgonu z powodu wykrwawienia. Nie można czekać ze zgłoszeniem się o pomoc do specjalistów na ostatnią chwilę.

Pierwsze objawy krwotoku wewnętrznego pojawiają się szybko, lecz nie od razu. Wszystkie rodzaje krwotoków wewnętrznych mają wspólne i charakterystyczne pierwsze objawy. Będzie to:

• spadek ciśnienia tętniczego,
• zawroty głowy,
• omdlenia,
• bladość i siność,
• wzmożona potliwość,
• wzmożone pragnienie,
• ciągłe uczucie zimna.

Inne objawy zależne są od miejsca wynaczynienia i rozległości krwotoku.

Objawy krwotoku wenątrzczaszkowego

Najczęstszymi objawami są:

nieprzemijający ból głowy,

zaburzenia w postrzeganiu rzeczywistości,

zaburzenia świadomości,

utraty przytomności.

O wiele rzadsze, ale również występujące objawy, to:

• utrata możliwości mowy,
• porażenie mięśni,
• wymioty.

Przy długotrwałym napływie krwi do jamy czaski pojawi się również podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, krztuszenie i zaburzenie oddechu.

Objawy krwotoku płucnego

• silna duszność, niemożność złapania oddechu,
• ból i ucisk w klatce piersiowej,
• ból pleców (na wysokości płuc),
• odkrztuszanie jasnoczerwonej pienistej wydzieliny.

O wiele rzadsze, ale również występujące objawy, to:

• utrata przytomności,
• duszenie się,
• napady drgawek.

Objawy krwotoku przewodu pokarmowego

Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego:

• wymioty, w których można zauważyć strawioną krew (ma ona bardzo ciemny, wręcz czarny kolor, jest bardzo gęsta i przypomina trochę fusy),
• wymioty, w których można zauważyć świeżą krew (ma ona jasny kolor i nie jest tak gęsta, jak krew strawiona),

• silny ból jamy brzusznej, najczęściej jednak w okolicach żołądka lub jelit,
• osłabienie,
• omdlenia.

Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego:

• stolec o bardzo ciemnym, smolistym kolorze ze strawioną krwią,
• stolec ze świeżą krwią,
• silny ból jamy brzusznej, najczęściej jednak w okolicach żołądka lub jelit,
• osłabienie,
• omdlenia.

Pierwsza pomoc

Co robić przy krwotoku wewnętrznym?

Pierwszym i podstawowym krokiem jest wezwanie pogotowia, gdyż krwotok wewnętrzny realnie zagraża naszemu życiu. W bezpieczny sposób krwotok wewnętrzny może zatrzymać tylko lekarz.

Co robić do czasu przyjazdu karetki?

Osoby postronne mogą jedynie pomóc w zmniejszeniu skutków krwotoku wewnętrznego. Odpowiednie ułożenie osoby poszkodowanej powinno pomóc. Trzeba także pamiętać o monitorowaniu funkcji życiowych, szczególnie wtedy, gdy chory jest nieprzytomny.

Po pierwsze i najważniejsze wzywamy pogotowie. Następnie rozluźniamy lub zdejmujemy ubranie poszkodowanemu, aby ułatwić mu oddychanie. Jeśli to możliwe możemy zlokalizować miejsce krwotoku i obłożyć lodem, czy jakimś zwilżonym ręcznikiem. Powinno to spowolnić krwawienie. Dalej układamy osobę poszkodowaną w odpowiedniej pozycji, tj. przeciwwstrząsowej.

Chorego możemy ułożyć na kilka sposobów w zależności od źródła krwawienia. Podczas krwawienia w obrębie jamy brzusznej układamy ciało, w pozycji leżącej z ugięciem biodrowo kolanowym, na plecach lub w pozycji bocznej ustalonej (na lewym boku). Przy krwotoku płucnym poszkodowany powinien siedzieć, aby nie zakrztusić się ewentualnymi wymiocinami. W ten sposób będzie mu też łatwiej oddychać.

Jeżeli nie mamy pewności co do źródła krwawienia, najbezpieczniej będzie ułożyć chorego na płasko z delikatnie podniesionymi nogami ponad poziom klatki piersiowej.

Podczas gdy poszkodowany jest nieprzytomny, układamy go w pozycji bocznej ustalonej.

Cały czas należy sprawdzać oddech oraz tętno chorego. W przypadku, gdy dojdzie do zatrzymania akcji serca, należy niezwłocznie rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową, czyli powszechniej znany masaż serca wraz ze sztucznym oddychaniem.

Zabronione jest przenoszenie poszkodowanego. Nie wolno także go karmić ani poić, gdyż może mu to tylko zaszkodzić.

Leczenie

Krwotok wewnątrzczaszkowy

Jest to bardzo trudne do opanowania schorzenie. Krwotok musi ustać samodzielnie i dopiero wtedy wprowadzane jest leczenie, które będzie zapobiegać kolejnym tego typu zdarzeniom. Każdy kolejny krwotok może być coraz silniejszy i coraz bardziej niebezpieczny dla naszego zdrowia i życia.

Jedynie ok. 25% pacjentów może wrócić do dobrego stanu zdrowia po krwotoku wewnątrzczaszkowym. Są to najczęściej osoby z lekkim krwawieniem, bez powikłań. Niestety duża część osób z krwotokiem wewnątrzczaszkowym umiera jeszcze przed przybyciem pomocy medycznej oraz w ciągu miesiąca od zdarzenia.

Krwotok płucny

Konieczne jest uspokojenie osoby poszkodowanej. Trzeba także udrożnić oskrzela. Chory musi mieć jak oddychać. Możliwe jednak, że zostanie zaintubowany przez służbę zdrowia. W ustaleniu przyczyny krwawienia i jego miejsca prawdopodobnie zastosowana zostanie bronchoskopia. Podczas przeprowadzania tego zabiegu można także odessać zalegającą krew oraz usuną skrzepy krwi. Następnie można spróbować zatamować krwawienie, jeśli do tego czasu jeszcze samo nie ustało.

Krwotok układu pokarmowego

Na samym początku lekarz musi określić, czy krwawienie dotyczy górnego odcinka przewodu pokarmowego, czy dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Jeśli dolnego, to zasadne jest wykonanie kolonoskopii. Jeżeli zaś górnego, to chory będzie musiał mieć wykonaną gastroskopię.

Leczenie zależy od ostrości krwotoku. Jeśli jest on intensywny i wymaga zatamowania, odbędzie się to poprzez operację. Jednakże większość krwotoków leczy się metodami endoskopowymi. Trzeba wdrożyć odpowiednią terapię przeciw chorobie, która ten krwotok wywołała i zażegnać kryzys.

Podsumowanie

Żadnych powyższych objawów nie wolno bagatelizować. Krwotok wewnętrzny zagraża naszemu zdrowiu i życiu.

Musimy pamiętać, aby w przypadku jego wystąpienie u nas, czy u innych osób w naszym otoczenia jak najszybciej wezwać pogotowie. Tylko lekarz potrafi zatamować krwotok wewnętrzny. Należy też znać podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy. Bez odpowiedniego ułożenia chorego w jednej z bezpiecznych pozycji może się on udusić przez brak wystarczającej ilości powietrza, czy też przez własne wymiociny. W razie potrzeby musimy też być gotowi, aby przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

Żeby zdobyć podstawową wiedzę udzielania pierwszej pomocy, na pewno pomocne będą różne kursy w tym zakresie.

Po przebyciu już jednego z krwotoków wewnętrznych, spowodowanych jakąś chorobą, konieczne są wizyty kontrolne u specjalisty oraz dobranie przez niego odpowiednich form leczenia. Pozwoli to zapobiec kolejnym krwotokom wewnętrznym w przyszłości.